Gem, seks, meč
Sport i seks izazivaju jednako uzbuđenje u novom filmu Luce Guadagnina. Bernard Grubišić piše o filmu Izazivači.
Seks je tenis, a tenis je seks – često smo kao publika direktno podsjećani u Izazivačima, a glavni problem naših troje protagonista što zapravo razliku između to dvoje te privatnog i profesionalnog ne poznaju.
Likovi u filmu mogu se doživjeti kao arhetipi, odnosno kao modeli određene osobnosti prije nego karakterno izgrađene osobe. Tashi, glavni ženski lik je dominantna kontrolirajuća ličnost, njen muž Art je submisivan lik nježnije osobnosti, dok je Patrick energičan i neobuzdan lik koji ne poznaje granice dobrog okusa. Takav pristup likovima ponekad je težak za izvesti, a da sam film ne liči kao određena TV sapunica ili da se pak scenarij usmjerava na stereotipe uspona i pada, poraza i pobjeda te učenja određenih lekcija, što je i prilično često za filmove sportskog karaktera.
Tashi, Art i Patrick jesu strogo definirani kao arhetipski likovi, ali su vrlo izgubljene osobe koje traže svoju pravu životnu svrhu u ranoj fazi odraslog života, a jedino što sigurno znaju je igrati tenis, stoga se tome okreću i profesionalno.
Kako je sam dramatski značaj filma usmjeren na iznenadne preokrete u radnji te nagle promjene u situacijama i ponašanjima likovima, Izazivači nisu nikad dosadni ni predvidljivi. Narativno, ne stavlja se naglasak na sportski ishod ni razvoj karaktera jer likovi ostaju isti gotovo kroz cijeli tijek filma. Scenarij je usmjeren na motivaciju likova i ishod njihovih životnih odluka, s naglaskom na njihovu seksualnost i intimne odnose.
Ono što može biti zastrašujuće, ali je istinito, je upravo nepoznavanje svoje intimnosti i seksualnosti kroz ranije faze života što film nudi kroz lik Patricka, ali i nesigurnosti ostalih likova koji uživaju u uzbuđenju sporta, ali to uzbuđenje ponekad zamjenjuje istinsku intimu ljubavnog odnosa.
Energija samog filma savršeno je naglašena kroz izvrsnu glazbu koja ritmovima tehna i housea stvara podlogu za sam narativni tijek filma. Film je i vremenski nelinearno strukturiran te počinje i završava s istim završnim teniskim mečom, ali stvara napetost upravo kroz pažljivo provlačenje svih trenutaka koji dovode do vrhunca filma
Poput tenisa i sporta općenito, ljudski odnosi su dinamični te podložni promjenama. To nam autori filma nekad i prilično direktno prikazuju kroz određene kadrove, gdje se troje likova stavljaju u zamišljeni trokut. To je pogotovo jasno u klimaksu filma, kada redatelj putem split-screna i split-diopter kadrova jasno nameće metaforu tenisa za odnos između troje likova. Isto vrijedi i za pozicije kamere koja nas stavlja u razne perspektive poput teniske loptice ili reketa, što doprinosi egzotičnosti i erotičnosti filma, a kroz meč tenisa.
Izazivači su izvrstan primjer filma sportske tematike, a izvan samih žanrovskih i tematskih odrednica, Guadagnino je napravio uvjerljiv i energičan film koji se može gledati nebrojeno puta.
Tekst je nastao na radionici Filmska kritika i analiza pod vodstvom Višnje Pentić i Darija Devića.